ယွၤလၢ အတဆီတလဲနီတဘျီ
တၢ်ဂီၤဖိလၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဘ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ခီၣ်ဖံဘူး (boot) အခီၣ်ယီၢ်လီၢ်ဖိတခါလၢ အမ့ၢ် ၦၤဒိးမူပျီကဟၣ် ဘး(စ)အၣ်ဒရ့(Buzz Aldrin)အခီၣ်လီၢ်ဖိ, လၢလါဖျၢၣ်အလိၤ ဖဲ ၁၉၆၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် စံးဝဲလၢ ခီၣ်ယီၢ်လီၢ်အံၤ တုၤမုၢ်မဆါတနံၤအံၤဒၣ်လဲာ်တဟးဂီၤ, တဆီတလဲအသးလၢ အါနံၣ်အါလါအပူၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢလါအဖျၢၣ်လိၤန့ၣ် တၢ်လၢအကအီၣ်လ့ၤကွံာ်တၢ်အဂီၢ်, ကလံၤတအိၣ်, ထံတအိၣ်အဃိ, ကယဲၢ်တၢ်မၤအသးလၢ လါဖျၢၣ်လိၤန့ၣ် တၢ်တဟးဂီၤ, အိၣ်တ့ၢ်ဝဲ ဒ်အလီၢ် အလီၢ်ဒၣ်ဝဲ န့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ်က့ၤ ကစၢ်ယွၤအိၣ်ဒီးပှၤထီဘိ, တၢ်ဆီတလဲတအိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ် တၢ်ကမၢကမၣ်အါန့ၢ်ဒိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယၤကိာ် ၁:၁၇ အပူၤ စီၤယၤကိာ်ကွဲးဝဲ “ကယဲၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အဂ့ၤအဝါဒီး ကယဲၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အလၢအပှဲၤတမံၤလၢ်လၢ်န့ၣ် ဟဲလီၤလၢ တၢ်ကပီၤအပၢ် လၢထးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကဒံကဒါမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ဃၣ်က့ၤ အကဒုမ့ၢ်ဂ့ၤ, တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်”န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂ အပူၤ ပှၤတၢ်မၢဖိကွဲးပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဂဲၤလိာ်တၢ်အဂီၢ် “တုၤသုလီၤလၢ တၢ်လ့ပစီအကလုာ်ကလုာ်အပူၤ ဒီးပာ်အီၤလၢ တၢ်သူၣ်ခုသးခုခဲလၢာ်တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်လၢပဘၣ်တၢ်အဲၣ်ပှၤ,…
အဲၣ်ၦၤလၢနဃၢၤ
တၢ်လိာ်ကွဲဖိအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ အမၤသးခု ပှၤသးစၢ်တဖၣ် ဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လၢ ပမၤလိန့ၢ်တၢ် ဘၣ်ထွဲဒီး ပကဆီတလဲပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤအလီၢ်န့ၣ် ပကဃုမၤလိအဲၣ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီးပှၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လိာ်ကွဲဖိမ့ၢ်ဝဲ ပှၤအါဂၤဆ့ၣ်နီၤကဝီၤဝဲလၢ ခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ် ဒီးပှၤတဂၤန့ၣ် ဘၣ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်လၢတၢ်အကဝီၤအခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအဆၢထၢၣ်တဂၤန့ၣ် ဘၣ်သံကွၢ်ၦၤဆ့ၣ်နီၤတဂၤလၢ, “နအဲၣ်ၦၤလၢနဃၢၤဧါ”န့ၣ်လီၤ. ၦၤဆ့ၣ်နီၤတဂၤန့ၣ် ကဘၣ်စံးဆၢဒၣ်ထဲခံထံၣ် “မ့ၢ် ယအဲၣ် မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး ယတအဲၣ်” ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကဘၣ်ဆၢတဲာ် မ့ၢ်ကအဲၣ်ဒိး ဆီတလဲ ၦၤလၢအဆ့ၣ်နီၤကပၤဒီး ၦၤအဂၤတဂၤဂၤဧါန့ၣ်လီၤ.
လၢပတၢ်အိၣ်မူနီၢ်နီၢ်ပူၤစ့ၢ်ကီး ပဆၢမုၢ်လၢ်ဒီးဃုထၢ ပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲပအိၣ်ဒီးၦၤမၤသကိးတၢ်လၢ ပတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးတဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ၦၤအိၣ်ဆိးလၢပဟံၣ်အဃၢၤတဂၤ, လၢအအဲၣ်ကူးတပံၢ်လၢ တဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤန့ၣ် ပကဘၣ်မၤလိအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒီး ပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤ ပှၤလၢ ပရ့လိာ်ပသးတမုာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် နုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အပူၤအဆၢကတီၢ် ဒ်အမ့ၢ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီးယွၤအဃိ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အကါဒိၣ်တဖၣ် လၢအကဘၣ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲ ဒ်လဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၃ မိၤ…
ပတၢ်ပူၤဖျဲးအလီၢ်
လၢအမဲရကၤကလံၤစိး ကီၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် တၢ်လီၢ်အိၣ်ဝဲတတီၤ ဒီးလၢသီန့ၣ် ပနၢ်တဖၣ်(buffalo) ဟးဝ့ၤဝီၤ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အခီၣ်ထံးန့ၣ် ပှၤအ့ဒယၢၣ်ဖိတဖၣ် လၢအအိၣ်ဆိးဖဲ ဟီၣ်ကဝီၤ တၢ်ပၢၤခိၣ်တဖၣ် (Plains Indians) လူၤဖီၣ်တၢ်ဘိနၢၤ (ပနၢ်မံၤ)လၢ ဟီၣ်ကဝီၤအံၤ တုၤလၢ ပှၤသုးလီၢ်သုးကျဲတဖၣ် ဃုာ်ဒီး အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ဟဲနုာ်လီၤ အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤ ဒ်သိးကသူၣ်အီၣ်ဖျးအီၣ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ် တၢ်လီၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤလၢ တၢ်ထုးထီၣ် ဂာ်အကံၢ်အစီ, ဖဲပလဲကဘီသန့(Pearl Harbor) ဘၣ်တၢ်မၤဟးဝီၤဝံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံတၢ်လီၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ သုးအစုကဝဲၤ တဘၣ်အိၣ်အလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ခူၣ်အကတီၢ် (cold war) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပှၤထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် လံာ်ကြီကြၣ်ဝါခိၣ်, ဝါမဲာ်တဖၣ် အိၣ်ကဒုဝဲဒၣ်ဖဲန့ၣ်အဃိ, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ထံကီၢ်ပဒိၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်“ကစၢၢ်ရီးကံၣ်စုကဝဲၤတၢး ထံကီၢ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအမံၤတဖၣ် အိၣ်ကဒုလီၢ်”(Rocky Mountain Arsenal National Wildlife Refuge), ဒီးတၢ်လီၢ်အလဲၢ်,…
ဘၣ်ထွဲစဲဘူးဒီး ဂံၢ်သဟီၣ်အဂံၢ်ခီၣ်ထံး
ယသ့ၣ်ညါလၢ ပဟံၣ်ပူၤအံၤ လီအဂံၢ်တအိၣ် လၢကလံၤမုၢ်ဖးဆူၣ် အူတၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယနုာ်လီၤဆူဒၢးပူၤန့ၣ် လၢတၢ်ညီနုၢ်အပူၤ ယအိးထီၣ်ဘၣ် မ့ၣ်အူလီၤ. မ့ၢ်ဝဲလီၤ. လီမ့ၣ်အူ တဟဲကပီၤထီၣ်ဘၣ်. ယအိၣ်ဒံးဒၣ်လၢ တၢ်ခံးသူအပူၤလီၤ.
ဖဲယသ့ၣ်ညါဒၣ်ကယၢာ်လၢ တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီး ဂံၢ်သဟီၣ်ခီၣ်ထံးန့ၣ်ဟးဂီၤဘၣ်ဆၣ် တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်မုၢ်လၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်ကပီၤအံၤ- မၤသ့ၣ်နီၣ်ယၤ ဖျိဖျိဖျါဖျါလၢ နီၢ်သးအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတခါလီၤ. ပမုၢ်လၢ်ဒိးန့ၢ် တၢ်စိကမီၤ ဂံၢ်သဟီၣ် ကဒဲးကဒဲး ဖဲပတသန့ၤသးလၢသးစီဆှံကစၢ်အခါလီၤ.
ဖဲလံာ် ၁ သ့းစၤလနံအပူၤ စီၤပီလူးကွဲး ဘၣ်ဃး ကစၢ်ယွၤ မၤအိၣ်ထီၣ်ကျိၤကျဲလၢ တၢ်သးခုကစီၣ်ကဟဲ “အိၣ်ထဲတၢ်ကတိၤလၢသုဂီၢ်တမ့ၢ်ဘၣ်. မ့ၢ်အအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ, ဒီးသးစီဆှံ, ဒီးတၢ်နာ်အလၢအၦဲၤလၢအအါ”လီၤ (၁:၅). ဒီးဖဲပတူၢ်လိာ် ယွၤအတၢ်ပျၢ်ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ၦၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပအိၣ်ဒီး သးစီဆှံကစၢ်အစိကမီၤတကီၢ်ခါ လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤလီၤ. တၢ်စိကမီၤအံၤန့ၣ် သူၣ်ထီၣ်န့ၢ်ၦၤ တၢ်အဲၣ်, တၢ်သူၣ်ခုသးခု, တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်ဝံသးစူၤ (ကလၤ ၅:၂၂-၂၃), ဒီးမၤဆူၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ တၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်လၢ ပကမၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အတၢ်မၤ, ပၣ်ဃုာ်ဒီး…
